Van de 400 chemische en andere risicobedrijven in Nederland heeft meer dan de helft de veiligheidsregels in de afgelopen twee jaar overtreden. Zonder de lichte overtredingen mee te rekenen, gaat het om eenvijfde tot een kwart van de ondernemingen. Zij hebben middelzware tot zware overtredingen begaan.
Bij zeker vijf bedrijven betrof het zware overtredingen waarbij een ernstig ongeval dreigde en de productie moest worden gestaakt.
Dat blijkt uit een inventarisatie die de Volkskrant heeft gemaakt van de inspectierapporten van wat de overheid ook wel 'majeure risicobedrijven' noemt. Daaronder vallen vooral (petro)chemische bedrijven die met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen werken.
De laatste twee jaar leidden enige forse incidenten bij chemische bedrijven tot onrust bij bewoners in de omgeving. Zo lekte in 2015 uit een installatie bij Shell Moerdijk ongemerkt 27,7 ton giftige ethyleenoxide weg, omdat er per ongeluk een klep was blijven openstaan. Vorig jaar lekte 2.730 kilo van de kankerverwekkende stof formaldehyde uit de chemische fabriek van DuPont in Dordrecht.
Genserik Reniers, hoogleraar veiligheid van gevaarlijke stoffen aan de TU Delft: 'In veel bedrijven is er nog veel te verbeteren aan de veiligheid. Ze denken vaak ten onrechte dat veiligheidsregels de productiegroei belemmeren. Integendeel. Veiligheid gaat hand in hand met productiegroei.'
Volgens Ira Helsloot, hoogleraar besturen van veiligheid in Nijmegen, zeggen de inspectierapporten weinig over de werkelijke staat van veiligheid of onveiligheid. 'Veel overtredingen betreffen overbodige regelgeving met veel papieren rompslomp', aldus Helsloot. 'Maar er zijn zeker genoeg bedrijven met zulke kleine winstmarges, zoals in de op- en overslag en chemische afvalverwerking, dat ze de randen van de veiligheidsregelgeving opzoeken en dat ook nog goed verborgen weten te houden voor de overheid. Zeg maar de Chemie-Packs van deze tijd.'
Wat doet een grote chemische fabriek vlak bij een vestingstad met 27.750 inwoners? Verontruste burgers in Zaltbommel voeren al jaren strijd tegen het complex van Sachem. Maar verplaatsen is te duur, stelt de politiek. En als het fout gaat?
Uit de inspecties in 2016, waarvan inmiddels ruim driekwart is gepubliceerd, blijkt 54 procent van de bedrijven de veiligheidsregels te hebben overtreden. In 2015 ging het om 61 procent.
Bij vijf bedrijven constateerden inspecteurs in 2015 en 2016 zware overtredingen, waardoor de werkzaamheden moesten worden gestaakt en een herstart pas mocht plaatsvinden na het nemen van maatregelen. Het gaat om Abengoa Bioenergy in de Europoort, Diffutherm in het Brabantse dorpje Hapert, Solvay Solutions in Klundert (eveneens Brabant), Remondis Argentia in Moerdijk en Akzo Nobel Industrial Chemicals in Europoort. Vooral de veiligheid van de werknemers liep daarbij gevaar door lekkages of explosierisico's.
Ondernemingen in Brabant hadden hun veiligheid het slechtst op orde (77 procent in overtreding), gevolgd door Zuid-Holland/Zeeland (63 procent). Op veel bedrijven constateerden inspecteurs meerdere overtredingen. De meeste 'majeure risicobedrijven' zijn gevestigd op zware-industrieterreinen, zoals Europoort en Moerdijk. Maar er liggen ook chemiefabrieken in de buurt van dorpjes en stadjes.
Volgens staatssecretaris Sharon Dijksma (Milieu) zitten de inspecteurs 'erbovenop' en doen ze ook onaangekondigde controles. 'De chemische bedrijven moeten hun overtredingen uitbannen. En omdat er steeds beter wordt gekeken, worden ook meer overtredingen opgespoord door de inspecteurs.'
Volgens de Vereniging Nederlandse Chemische Industrie is naleving van de veiligheidsregels 'een must' (Reactie VNCI berichtgeving Volkskrant veiligheid chemiebedrijven).
Bron: De Volkkrant