Cyberveiligheidsrisico's onderbelicht
EU-parlementslid Bart Groothuis waarschuwde op 2 januari 2025 in Nieuwsuur voor de cyberveiligheid van batterijsystemen voor de tijdelijke opslag van elektriciteit. Vooral als Chinese batterijen deel gaan uitmaken van onze vitale infrastructuur kunnen de risico's aanzienlijk zijn. Ten minste de software van dergelijke systemen zou daarom van Europese makelij moeten zijn, zo betoogt Groothuis.
Het denkbare cyberrisico
In dezelfde uitzending van Nieuwsuur simuleert hoogleraar intelligente elektriciteitsnetten aan de TU Delft Peter Palensky het gedrag van energienetten met grote batterijen. Hij laat zien hoe een cyberaanval op een grote 'buurtbatterij' kan leiden tot een lawine-effect waarbij het complete energiesysteem in vijf seconden wordt platgelegd. Zodra energieopslagsystemen (EOS'en) een dominante plaats in het netwerk krijgen, kan sabotage via de besturing een netwerk doen uitschakelen.
Online is hackbaar
Het risico doet zich ook voor bij op afstand bestuurbare omvormers van bijvoorbeeld zonneparken. Dergelijke onderdelen zijn net als EOS'en 'connected' en kunnen online door een fabrikant worden benaderd om bijvoorbeeld nieuwe software te installeren of het gedrag te monitoren. Het op kritische momenten in- en uitschakelen van vele omvormers tegelijk kan dusdanige fluctuaties veroorzaken dat beveiligingen ingrijpen of zelfs componenten sneuvelen. Vooral in een maximaal belast net dat voor zijn stabiliteit steeds zwaarder leunt op complexe, van elkaar afhankelijke besturingssystemen is het risico groot en moeilijk exact te duiden. In de VS worden grote opslagsystemen van Chinees fabrikaat vergeleken met op afstand bestuurde wapens.
Studie kansen en risico's
Thuis- en buurtbatterijen kunnen bijdragen aan een efficiënter stroomnet door piekbelasting te verminderen, maar kunnen ook de netcongestie vergroten. Dat blijkt uit een nieuwe studie van CE Delft en Witteveen+Bos, die de materie opnieuw onder de aandacht heeft gebracht. De onderzoekers concluderen dat er momenteel geen sluitende businesscase is voor plaatsing van batterijen en adviseren het kabinet om te focussen op een congestieneutrale inzet* via financiële prikkels en regelgeving. Daarnaast is er aandacht nodig voor ruimtelijke inpassing en brandveiligheid.
*congestieneutrale of netneutrale inzet wil zeggen dat buurtbatterijen niet worden ingezet om verbruikspieken te dempen, maar ook niet zullen bijdragen aan de (over)belasting van het netwerk.
Hoewel batterijen piekbelasting tot 30% kunnen verlagen, kunnen ze door handelen op energiemarkten juist de belasting op het stroomnet vergroten. Brancheorganisatie Energy Storage NL benadrukt het belang van beleid dat batterijen ondersteunt in het verbeteren van de leveringszekerheid en het stroomnet.
Cyberveiligheid ontbreekt
In de kamerbrief van 3 december 2024 over de voortgang van de strategische aanpak batterijen 2024 gaat het onder andere over het economische perspectief en de chemische en fysische risico's, zoals batterijbranden. De brief somt de beleidsmatige acties op die genomen worden om batterijen in de energietransitie in te passen. De derde pijler (van vijf: grondstoffen, circulariteit, veiligheid, economisch perspectief en energiesysteem) refereert aan kennis, intrinsiek veilig ontwerp en regels, waaronder de PGS 37-1, de PGS 37-2 en de Omgevingswet. De cyberveiligheid van energie-opslagsystemen wordt niet met name genoemd of behandeld. Cyberveiligheid van CE-gemarkeerde artikelen is geborgd door de EU Cyber Resilience Act.
Bronnen: Nieuwsuur en Solar Magazine